İçindekiler
Yapı ve inşaat sektöründeki modern işgücü olan kazı aracı, ağır operasyonlar olarak adlandırılabilecek kazı, nakliye, yıkım gibi işleri rahatlatmak amacıyla üretilmiş kullanışlı bir çalışma makinesidir. Bu büyük makineler genellikle inşaat sahalarında rol alır fakat teknolojide yaşanan gelişmeler bu alanı tarımdan kentsel altyapı projelerine kadar genişletmiştir. İşgücü tasarrufunun yanı sıra yapılan işi zamanlı ve güvenli bir biçimde teslim etme açısından önemi kıyaslanamayacak derecede yüksek olan bu modern aletler her yapının başrollerinden biridir.
Bu kompozisyon sizlere bu makinelerin ne olduğunu, hangi türlerinin bulunduğunu, kullanım alanlarını ve bir tanesine sahip olurken nelere dikkat etmeniz gerektiği hakkında bilgi verecek ayrıca geleceği ve teknolojik yenilikleri hakkında bilgi verecektir.
1. Ekskavatör Nedir?
Toprak, taş, kaya veya yerin altında ya da üstünde bulunan diğer benzer malzemeleri; kazmak, kırmak, taşımak, yerleştirmek amacına hizmet eden motorlu makinelere kazı aracı denir. Bu araçlar operatör kabini, döner gövde, eklemli bom veya kol ve bu kolun ucuna eklenmiş edevatlara sahiptir. İç kısmında ise çalışma esnasında oluşabilecek olumsuz hava ve saha koşullarından etkilenmeyecek şekilde üretilmiş yüksek verimlilik sunan güçlü motorlara ve hidrolik ekipmanları mevcuttur.
Gelişmiş ve gelişmekte olan teknoloji sayesinde etki bölgeleri oldukça genişleyen bu araçların çalışma alanı yalnızca kazı olmaktan çıkmış, delme, indirme, kaldırma, çim ekme ve hatta süpürme gibi diğer faaliyetler için kullanılabilen yeni ataşmanlara sahip hale gelmişlerdir. Bu sayede yapılmak istenilen her türlü proje için çok kullanışlı hale gelirler.
2. Ekskavatör Türleri Nelerdir?
Çalışılması gereken arazi şartlarına bağlı olarak farklı tiplerde üretilmişlerdir. Türleri kullanım amaçlarına göre çeşitlilik gösterir. Teker yapısı, boyutu ve sahip olduğu optimum ekipmanlara göre farklılık gösterir. Aşağıda en çok aranan türler listelenmiştir.
2.1. Paletli İş Makinesi:
Zayıf ve yumuşak arazi koşullarında üstün performans sağlamak amacıyla üretilen paletli yapısı sayesinde optimal denge ve çekiş kontrolüne sahiptir. Öncelikli kullanım alanları büyük inşaatlar ve madencilik faaliyetleridir.
2.2. Lastik Tekerlekli Araç:
Asfalt veya sert yüzeylerde sürülmek üzere tasarlanmıştır. Yol sürüş modu sayesinde araç üstü nakliye gerektirmez. Şehir içi uygulamalarda hızlı ve oldukça kullanışlıdır.
2.3. Mini Makine:
Minimal yapısı sayesinde dar alanlarda çalışmak için en iyi seçenek olan bu mini makineler, taşınabilirliği kolay oluşunun yanı sıra düşük yakıt ve bakım maliyetleri ile vazgeçilmezdir. Bahçe düzenlemeleri ve küçük altyapı projeleri için en ideal tercihtir.
2.4. Uzun Bomlu Araç
Kısıtlı erişilebilirliğe sahip çalışma alanlarına uzun ekipmanları sayesinde yetişme potansiyeli sunar. Ayrıca yüksek katlı inşaatlarda yıkım çalışmaları için kullanılır.
2.5. Hidrolik Ağır Ekipman
Kaldırılması güç olan ağır yükler için kullanılır. Yüksek torklu hidrolik bir sisteme sahiptir. Genellikle endüstriyel kazı çalışmalarında ve indirme kaldırma işlemlerinde kullanılır.
2.6. Vakumlu Kazı Aracı
Normal makinelerle kıyasla daha az yıkıcı olarak tasarlanmıştır. Yeraltı tesislerine zarar vermeyerek yüksek vakumlama gücü ile taşınan malzemeyi emer. Özellikle doğal gaz ve fiber altyapı geliştirme çalışmalarında kullanılır.
Her makine farklı ihtiyaçlara hizmet eder ve kendine özgü bir avantaja sahiptir.
3. Çalışma Alanları
Bu makineler tasarımları oldukça uyarlanabilir olması dolayısıyla hemen her sektörde yaygın olarak kullanılabilen aletlerdir. Sağladıkları operasyonel faydaların kıyaslanamaz olması nedeniyle çok geniş bir çalışma alanına hakimdirler.
3.1. İnşaat Endüstrisi
Bu makineler, arazi düzenlemeden temel kazısına, bina yıkımından malzeme yüklemeye kadar hemen her alanda büyük rol üstlenen değişilmez oyunculardır. İş sürecinin hızlanmasındaki etkileri ile insan gücüne olan ihtiyacı azaltır ve yüksek maliyet avantajı sağlar.
3.2. Kazı Sektörü
Kazı sektöründe kazma, taş ocağı operasyonları (yükleme, boşaltma, kırma…) gibi güç gerektiren çalışmalarda başrol oynar. Zemin ve tabaka koşulları fark etmeksizin değişken ve uyarlanabilir teker sistemleri sayesinde performansı en üst seviyeye çıkartabilen bu makineler iş verimliliğini artırır.
3.3. Altyapı Çalışmaları
Bu ekipmanların önemi altyapı çalışmalarında daha da kıyaslanamaz hale gelir. Yol inşası kanalizasyon hat ve boruları inşası, doğalgaz ve su borusu döşeme gibi hassas işler bu makinelerin gücü ve kontrolcü yapısı ile başarılı bir sonuca ulaşabilir.
3.4. Tarım ve Çiftlik
Çiftlik ve tarım alanı gibi genellikle yumuşak topraklı arazilerde paletli teker yapısı sayesinde kolaylıkla çalışabilen bu araçlar; sulama sistemi döşeme, drenaj kanalları açma ve arazi düzeçleme gibi önemli operasyonlarda da kullanıma uygun oldukları için tercih edilmektedir.
3.5. Peyzaj ve Ormancılık
Bu makineler peyzaj ve ormancılık sektöründe de sahnededir. Ağaç kesim serüveninde ihtiyaç duyulan işlemlerin (odunların taşınması, köklerinin sökülmesi,…) yapılması, bahçelerin düzenlenip şekillenmesi, çeşitli ataşmanların kullanımıyla mümkün hale gelmektedir.
Tüm bu geniş uygulama alanları göz önüne alındığında bu araçların ne denli kullanışlı olduğunu, sadece inşaat çerçevesinde değil, şehir projelerinden tarım alanlarına kadar geniş bir yelpazeye yayıldığını söylemek mümkündür.
4. Ekskavatör Ataşmanları ve İşlevleri
Yapılan işin niteliği, özelliği ve gereksinimlerine göre ekskavatörün faaliyetlerini kolaylaştırmak amacıyla kullanılan çeşitli ataşmanlar vardır. Bu ataşmanlar bazı makinalarda takıp çıkartılabilir ve ihtiyaca göre değiştirilebilir. Gelişime açık olup teknoloji beraberinde güncellenebilir.
4.1. Kova
İş makinesinin ön kısmında bulunup kazma, kanal temizleme, tesviye amacıyla kullanılan ekipmana verilen isimdir. Kepçeli, düz kepçeli, çeneli, ters kepçeli ve draglin kovalı modelleri vardır. Temel kazma ve yükleme işlemi yapan standart bir kazı aracı elemanıdır. Kapasitesi, 0.6 m3’ten başlayan kapasitelerle farklı ölçülerde üretilmektedir. En çok tercih edilen kova modelleri 1.0 m3, 1.6 m3, 2.2 m3 ve 3.2 m3 kapasitelerindeki kovalardır.
4.2. Hidrolik Kırıcı
Hidrolik kırıcı, aynı zamanda darbeli çekiç olarak da adlandırılan bu ekipman taş, beton, kaya, asfalt gibi cisimleri kırmaya yarayan yüksek performanslı mekanik bir cihazdır. Genellikle inşaat faaliyetlerine hazırlık olarak yıkım, saha hazırlığı, yol kazısı gibi aşamalarda görülür.
4.3. Bom
Bu makinenin parçaları arasındaki en büyük parçadır. Hafriyatın taşınması için kullanılır ve gerektiği zaman bir silindir takılır. Tek veya çift üretilebilir.
4.4. Burgu
Asıl amacı delik açmaktır. Zemin delme işlemlerinde kullanılır. Direk dikme, ağaç dikimi, çit sistemi kurulumunda kullanılır. Özellikle tarım ve inşaat sektöründe istenilen deliği belirli derinlik ve boyutlarda açmaya yarar.
4.5. Kavrama Ataşmanı
Taşıma işlemlerinde kullanılan bu ataşman çok yönlü kavrama sistemine sahiptir. Genellikle ağaç, hurda, kaya, taş gibi büyük atıkları taşır. Ormancılık ve geri dönüşüm tesislerinde büyük kolaylıklar sağlar.
4.6. Riper
Sökücü diş olarak da adlandırılır. Donmuş, sıkışmış, killi gibi olan sert zeminlerde daha rahat kazı yapılabilmesi amacıyla ön kazı amacıyla yapılan kırma işlevini görür.
4.7. Tiltrotator
Kazıcı ataşmanlar arasında adeta bir eklem görevi görerek onların 360 derece hareket etmesini sağlar. Erişilmesi zor olan yerlerde manevra kabiliyeti sağlayarak iş gücünü azaltır.
4.8. Klemp
Nesneleri sıkıştırmaya yarayan bu ataşman kovaların üzerine takılarak kullanılır. Nesneleri sıkıştırarak taşıma kolaylığı sağlaması yönüyle pratik bir ekipmandır.
Bu eklentilerle birlikte onlarca farklı iş tek bir iş makinesiyle gerçekleştirilebilmektedir. Doğru ataşman seçimi iş gücü ve iş güvenliği açısından göz ardı edilemeyecek bir öneme sahiptir.
